Η αναλυτική εισήγηση της Σοφίας Μαλανδράκη στον Περιφερειακό Συμβούλιο για το θέμα του Πειραματικού Λυκείου

“Βασικός σκοπός της παιδείας είναι η ηθικοποίηση του ανθρώπου, η καθοδήγησή του για την κατάκτηση της ηθικής αυθυπαρξίας. Για να το πετύχει θα πρέπει να στηριχτεί στη μελέτη της νεοελληνικής πραγματικότητας, της γλωσσικής και ψυχικής πραγματικότητας του παιδιού, της δημοτικής παράδοσης.

Η μέθοδος του σχολείου πρέπει επίσης να είναι σε αρμονία με την πραγματικότητα και τη γλώσσα του παιδιού και να ακολουθήσει τις αρχές του σχολείου εργασίας, με τις οποίες είναι απολύτως συμβατή μόνο η δημοτική γλώσσα”(Δελμούζος 1926).

Η αναζήτηση για την καλύτερη δυνατή εκπαίδευση είναι διαχρονική. Με τον νόμο 4376 του 1929 ιδρύθηκαν «Πειραματικά Σχολεία» στα Πανεπιστήμια της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Ο σκοπός της ίδρυσής τους, όπως αναφέρεται στο 1ο άρθρο του ιδρυτικού τους νόμου, ήταν διπλός: η πρακτική και θεωρητική παιδαγωγική μόρφωση των μελλόντων καθηγητών των σχολείων της Μέσης Εκπαίδευσης και η «θεραπεία» της παιδαγωγικής επιστήμης. Το καθένα περιλάμβανε από ένα μονοτάξιο Δημοτικό, ένα πολυτάξιο Δημοτικό και ένα εξατάξιο Γυμνάσιο. Κάθε Πειραματικό ήταν προσαρτημένο στο Εργαστήριο Πειραματικής Παιδαγωγικής του αντίστοιχου Πανεπιστημίου, κάτι που με τον συμπληρωματικό νόμο 4600 του 1939 άλλαξε και η προσάρτηση έγινε στην τακτική έδρα της Παιδαγωγικής.

Τα Πρότυπα Σχολεία (Π.Σ.) και τα Πειραματικά Σχολεία (ΠΕΙ.Σ.) ιδρύθηκαν και λειτουργούν με σκοπό να συμβάλλουν στον βέλτιστο εκπαιδευτικό σχεδιασμό και την πιλοτική εφαρμογή της εκπαιδευτικής πολιτικής, ώστε να καλλιεργηθούν και διαχυθούν οι βέλτιστες εκπαιδευτικές μέθοδοι, πρακτικές και εργαλεία σε ολόκληρο το εκπαιδευτικό σύστημα. Η λειτουργία τους στηρίζεται στο Ν. 4692/2020 (ΦΕΚ 111 Α/12-6-2020) όπως τροποποιήθηκε και ισχύει:

Τα Πρότυπα Γυμνάσια συνδέονται με Πρότυπα Λύκεια. Τα Πειραματικά Νηπιαγωγεία μπορούν να συνδέονται με Πειραματικά Δημοτικά Σχολεία, τα οποία μπορούν ομοίως να συνδέονται με Πειραματικά Γυμνάσια και τα τελευταία με Πειραματικά Λύκεια.

Το Δίκτυο των Πρότυπων και Πειραματικών σχολείων στις 13 περιφέρειες της χώρας έχει επεκταθεί μετά την εφαρμογή του νόμου 4692/2020. Από 62 Πρότυπα και Πειραματικά Σχολεία που λειτουργούσαν το σχολικό έτος 2019-2020, επεκτάθηκαν σε 112 το 2021-22 και σε 120 για το σχολικό έτος 2022-23.

Το 1ο Πειραματικό Γυμνάσιο Χανίων εμφανίζεται στον κατάλογο του Δικτύου Προτύπων και Πειραματικών σχολείων του Ν.4962/2020 “χωρίς διασύνδεση” με σχολείο προηγούμενης ή επομένης εκπαιδευτικής βαθμίδας.

Επιπρόσθετα στον κατάλογο των σχολικών μονάδων που χαρακτηρίστηκαν ως Πειραματικά Σχολεία από το σχολικό έτος 2022-2023, κατόπιν εισήγησης της Διοικούσας Επιτροπής Πρότυπων και Πειραματικών Σχολείων (Δ.Ε.Π.Π.Σ.) και σύμφωνης γνώμης του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.), με την υπό στοιχεία 26500/Δ6/09-03-2022 (B’1048/10-3-22) Υπουργική Απόφαση, ορίζοντας την διασύνδεση μεταξύ τους καθώς και τις σχολικές μονάδες με κοινά Επιστημονικά Εποπτικά Συμβούλια (ΕΠ.Ε.Σ.) στην Κρήτη εμφανίζεται μόνο μια τέτοια σχολική μονάδα το 1ο Πειραματικό Δημοτικό Σχολείο Ρεθύμνου διασυνδεόμενο με το Πειραματικό Γυμνάσιο του Πανεπιστημίου Κρήτης.

Γίνεται επομένως αντιληπτό ότι στα Χανιά , με την ίδρυση και λειτουργία του Πειραματικού Γυμνασίου δεν ετέθη η προϋπόθεση διασύνδεσης του με ανώτερης βαθμίδος σχολική μονάδα (Πειραματικό Λύκειο) άλλωστε το ίδιο το γράμμα του Νόμου 4692/2020 δεν θεωρεί αυτό ως απαραίτητη προϋπόθεση.

Τον Απρίλιο του 2023 πια το Υπουργείο Παιδείας ανακοίνωσε τη διεύρυνση του δικτύου των Πρότυπων και Πειραματικών Σχολείων με δεκαοκτώ νέα σε όλη τη χώρα από το 2024 ανάμεσα στα οποία θα είναι και νέο Πειραματικό Λύκειο στα Χανιά.

Η απόφαση για την ίδρυση Πειραματικού Λυκείου στα Χανιά απασχόλησε και απασχολεί έκτοτε τόσο τους συλλόγους Γονέων Γυμνασίων και Λυκείων της πόλης όσο και την εκπαιδευτική κοινότητα καθ’ όσον πλανάται ως ειλημμένη, η απόφαση ίδρυσης του ,με τη μετατροπή υπάρχοντος Γενικού Λυκείου. Αφήνοντας στην άκρη τα ζητήματα του προγράμματος σπουδών και άλλων, η μετατροπή ενός υπάρχοντος σχολείου σε Πειραματικό, όπως έδειξε και η πρόσφατη εμπειρία με την μετατροπή του 1ου Γυμνασίου Χανίων συνδέεται με το ευρύτερο κτιριακό πρόβλημα το οποίο είναι ήδη ασφυκτικό στην ΠΕ Χανιων.

Το σε ποιο σχολείο θα φοιτήσει ένας μαθητής ορίζεται από την εξής συνθήκη:

Μπαίνουν στον χάρτη της πόλης όλες οι σχολικές μονάδες της ίδιας βαθμίδας και καθορίζονται τα γεωγραφικά όρια μέσα στα οποία η κάθε σχολική μονάδα έχει υποχρέωση να δέχεται τους μαθητές που έχουν δικαίωμα για φοίτηση. Μόνο που τα Πειραματικά σχολεία δεν υπόκεινται σε αυτόν τον κανόνα, αλλά ουσιαστικά εξαφανίζονται» από τον παραπάνω χάρτη – αφού δύναται να πάρουν παιδιά από όλες τις σχολικές μονάδες μέσω κλήρωσης-. Υποχρεώνουν λοιπόν, τα διπλανά σχολεία να επεκτείνουν τα όρια τους για να καλύψουν το κενό που άφησε η σχολική μονάδα που μετατράπηκε σε Πειραματικό, με αποτέλεσμα να γεμίζουν με ακόμα περισσότερους μαθητές. Αυτές είναι οι συνέπειες της κατηγοριοποίησης σχολείων και αυτή η συνθήκη είναι εκρηκτική αν αναλογιστούμε το κτιριακό πρόβλημα που υπάρχει, στα σχολεία των Χανίων.

Δεδομένου ότι το πιο πρόσφατο νέο σχολείο στο Δήμο Χανίων παραδόθηκε το 2013 και τα 8 αναμενόμενα με τη διαδικασία των ΣΔΙΤ θα ξεκινήσουν το 2025, τα σχολικά κτήρια του Δήμου έχουν περάσει εδώ και καιρό τις δυνατότητες φιλοξενίας μαθητών, με αποτέλεσμα οι εκπαιδευτικοί να αναγκάζονται να χρησιμοποιούν κάθε διαθέσιμη αίθουσα ως αίθουσα διδασκαλίας, καταργώντας τα εργαστήρια πληροφορικής, φυσικών επιστημών, σχολικές βιβλιοθήκες, αίθουσες εκδηλώσεων κλπ.

Αν λοιπόν προχωρήσει η μετατροπή κάποιου από τα ΓΕΛ του κέντρου της πόλης κανένα από τα υπάρχοντα Λύκεια της πόλης των Χανίων δεν μπορεί να απορροφήσει σημαντικό αριθμό μαθητών και μαθητριών για να επιμεριστεί το πρόβλημα που θα δημιουργηθεί στον μαθητικό πληθυσμό.

Η λειτουργία του Πειραματικού Γυμνασίου Χανίων αγκαλιάστηκε από μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικούς καθ όσον είναι το σχολείο που προσπαθεί να δώσει ένα άλλο επίπεδο εκπαίδευσης και ναι, αυτό το επίπεδο πρέπει να θέλουμε όλοι για τα παιδιά .Συναινούμε λοιπόν στην ίδρυση Πειραματικών/ Προτύπων σχολείων σε όλες τις βαθμίδες , σε καμία περίπτωση όμως η δημιουργία Πειραματικού Λυκείου δεν θα πρέπει να γίνει με τη μετατροπή υπάρχοντος Γενικού Λυκείου. Η πολιτεία οφείλει στη μαθητική και στην εκπαιδευτική κοινότητα του Πειραματικού Γυμνασίου των Χανίων την επιλογή άμεσα της ιδανικής λύσης για τη στέγαση και λειτουργία του υπό ίδρυση Πειραματικού Λυκείου, με καθολική συναίνεση, απέχοντας από επιλογές που θα μπορούσαν να προκαλέσουν φαινόμενα κοινωνικού αυτοματισμού»